Các khu công nghiệp xanh của Việt Nam ngày càng thu hút sự chú ý của các doanh nghiệp FDI khi thế giới tiếp tục chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp. Để giữ vững sức hấp dẫn đối với các tập đoàn toàn cầu, các khu công nghiệp cần chiến lược dài hạn tích hợp các giải pháp bền vững nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong khu vực.
Chính sách xanh hóa khu công nghiệp để duy trì FDI
Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể về số lượng và quy mô các khu công nghiệp trong vài thập kỷ qua. Trong giai đoạn đầu, mục tiêu của công nghiệp hóa là thu hút FDI – sử dụng các chính sách dựa trên ưu đãi nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng cơ bản. Hiện nay, Việt Nam có 425 khu công nghiệp và khu chế xuất, với diện tích khoảng 89.200 ha đất trên cả nước. Tuy nhiên, các cụm công nghiệp vẫn tiếp tục gây thiệt hại cho môi trường khi đóng góp đến 20% lượng khí thải carbon toàn cầu.
Để tạo điều kiện mở rộng các khu công nghiệp lớn nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư vào tháng 3 vừa qua, đã đề xuất soạn thảo một luật mới, tạm gọi là Luật Khu công nghiệp và Khu kinh tế. Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh, việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và tuần hoàn trong các khu công nghiệp là chìa khóa để tăng khả năng cạnh tranh và đảm bảo phát triển bền vững. Trong số sáu nhóm chính sách chính, một nhóm tập trung vào phát triển các khu công nghiệp hiện đại và thông minh, đồng thời thu hút các lĩnh vực đầu tư mới như nền kinh tế kỹ thuật số, nền kinh tế xanh và công nghiệp bán dẫn. Điều này dựa trên xu hướng ngày càng tăng trong việc triển khai năng lượng sạch cho các hoạt động quy mô lớn trên toàn thế giới.
Một trong những dự án lắp đặt hệ thống pin năng lượng mặt trời áp mái của SP Group cho một khu tổ hợp nhà máy tại Việt Nam.
Nhưng việc đại tu các hoạt động để trở nên bền vững hơn thì nói dễ hơn làm. Các khu công nghiệp vẫn phải đối mặt với áp lực đáng kể khi chuyển đổi sang mô hình xanh vì tiến độ chậm có thể đồng nghĩa với việc bỏ lỡ cơ hội thu hút vốn FDI mới. Ngoài những thách thức như chi phí ban đầu cao và thiếu các quy định cụ thể, việc có khung pháp lý hỗ trợ và khả năng thực hiện các giải pháp phù hợp là điều quan trọng để chuyển đổi xanh thành công.
Ba chìa khóa chiến lược chuyển đổi xanh cho các khu công nghiệp
Theo SP Group, đơn vị vận hành lưới điện quốc gia của Singapore với kinh nghiệm triển khai nhiều dự án năng lượng bền vững trọng điểm tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, có ba giải pháp chính mà các khu công nghiệp tại Việt Nam nên ưu tiên áp dụng để kịp thời chuyển đổi năng lượng xanh, bao gồm:
Ưu tiên tận dụng năng lượng tái tạo từ hệ thống điện mặt trời
Lợi thế địa lý gần xích đạo của Việt Nam mang lại tiềm năng lớn cho các giải pháp về năng lượng mặt trời. Thông qua việc áp dụng năng lượng mặt trời, doanh nghiệp có thể đồng thời giảm thiểu khí thải carbon và chi phí hoạt động. Việt Nam có thể tham khảo các nước láng giềng như Singapore, nơi hơn 20.000 tấm pin năng lượng mặt trời đã được lắp đặt tại sáu khu bất động sản công nghiệp, logistics và kho bãi của quỹ đầu tư bất động sản AIMS APAC REIT (AA REIT) vào năm 2023. Hệ thống này sẽ giúp AA REIT tránh phát thải hơn 5.900 tấn carbon mỗi năm, góp phần vào các hoạt động bền vững của doanh nghiệp.
Hơn 20.000 tấm pin năng lượng mặt trời đã được lắp đặt tại sáu khu bất động sản công nghiệp, logistics và kho bãi của quỹ đầu tư bất động sản AIMS APAC REIT (AA REIT).
Tuy nhiên, việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời chỉ là một phần của quá trình. Các khu công nghiệp cần phải đưa ra quyết định sáng suốt trước khi bắt tay vào quá trình giảm phát thải carbon. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc giữa chi phí, kết quả bền vững và các mục tiêu dài hạn, bao gồm cả việc tiết kiệm năng lượng và tài chính.
Cơ chế Hợp đồng Mua Bán Điện Trực Tiếp (DPPA) mới được phê duyệt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng năng lượng sạch và tăng cường sự độc lập về năng lượng. Điều này mang đến cho các khu công nghiệp nhiều lựa chọn hơn để khai thác tối đa tiềm năng của các dự án năng lượng mặt trời nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng của họ.
Nhiệt độ thoải mái hơn nhờ các hệ thống làm mát khu vực
Nhiệt độ tăng cao ở Việt Nam dẫn đến mức tiêu thụ năng lượng cao, trong đó làm mát chiếm khoảng 50% tổng năng lượng sử dụng trong các tòa nhà và khu công nghiệp. Đối với một quốc gia có mục tiêu tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải đầy tham vọng, việc kết hợp các phương pháp làm mát bền vững trong các khu công nghiệp là rất quan trọng.
Hệ thống làm mát khu vực được thiết kế để tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng trong các khu công nghiệp thông qua việc sản xuất nước lạnh tập trung. Cách làm này giúp giảm nhu cầu lắp đặt máy nén điều hòa riêng lẻ cho từng tòa nhà, từ đó tiết kiệm chi phí ban đầu và chi phí vận hành. Tại Singapore, SP Group đã thiết kế và đang lắp đặt hệ thống làm mát công nghiệp lớn nhất cho STMicroelectronics (ST). SP sẽ thiết kế, xây dựng, sở hữu và vận hành hệ thống làm mát khu vực này, cung cấp nước lạnh để làm mát cho cả khu sản xuất và không gian khác của ST. Giải pháp này không chỉ giúp ST tiết kiệm 20% điện năng tiêu thụ cho việc làm mát mỗi năm mà còn giảm tới 120.000 tấn khí thải carbon, tương đương với việc giảm phát thải từ 109.090 xe ô tô mỗi năm.
Tăng cường hiệu quả năng lượng với giải pháp lưới điện vi mô (microgrid) thông minh
Lưới điện microgrid đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động của các khu công nghiệp, cho phép quản lý năng lượng cục bộ, giảm thời gian ngừng hoạt động (downtime) và tăng hiệu quả hoạt động tổng thể trong các khu công nghiệp. Ví dụ, khuôn viên Punggol của Viện Công nghệ Singapore (SIT) sẽ có một lưới điện siêu nhỏ dự kiến sẽ giúp giảm mức tiêu thụ điện hàng năm từ hơn 78.000MWh xuống dưới 52.000MWh.
Khuôn viên Punggol của Viện Công nghệ Singapore (SIT) sở hữu lưới điện siêu nhỏ giúp giảm mức tiêu thụ điện hàng năm từ hơn 78.000MWh xuống dưới 52.000MWh.
Công nghệ lưới điện thông minh không chỉ giúp giảm lãng phí năng lượng mà còn cung cấp nguồn điện cục bộ, đáng tin cậy, giúp giảm áp lực lên lưới điện chính. Nó cũng hỗ trợ tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió, đồng thời cho phép điều chỉnh linh hoạt để tối ưu hóa cung và cầu năng lượng trong thời gian thực. Điều này thúc đẩy sự chuyển đổi của các khu công nghiệp và hỗ trợ mục tiêu chung của Việt Nam là phát triển bền vững.
Một cách khác để thúc đẩy hiệu quả năng lượng và giảm phát thải carbon là thông qua các giải pháp kỹ thuật số thông minh Công nghệ Năng lượng Xanh – Green Energy Tech (GET™) của SP Group. Những giải pháp này sẽ giúp chủ sở hữu các khu công nghiệp theo dõi và phân tích dữ liệu tiện ích trên một bảng điều khiển duy nhất, từ đó dễ dàng tối ưu hóa chi phí và việc sử dụng năng lượng. Bằng cách tận dụng những giải pháp thông minh này, các khu công nghiệp có thể nhanh chóng tối ưu hóa hiệu suất sử dụng năng lượng và giảm lượng khí thải carbon mà không cần phải tốn kém thời gian và chi phí cho việc tái phát triển.
Phát triển các khu công nghiệp xanh và thông minh không chỉ là một yêu cầu cấp bách mà còn giúp đất nước đạt được mục tiêu không phát thải ròng, đồng thời hỗ trợ các mục tiêu kinh tế dài hạn của đất nước nhằm duy trì khả năng cạnh tranh kinh doanh và thu hút nhiều vốn FDI hơn. Là một quốc gia hướng tới một tương lai ít carbon, đã đến lúc Việt Nam trao quyền cho các ngành công nghiệp của mình hướng tới sự bền vững./.
