Lễ hội Chá Mùn là một nghi lễ dân gian, mang ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn tới thầy mo Mùn, người đã chữa khỏi bệnh cho nhiều người. Với lòng thành kính, đồng bào Thái đen dâng lên những sản vật do chính đồng bào làm ra.
Theo truyền thuyết, xưa kia ở bản làng Mường Lúm đất đai cằn cổi, hạn hán kéo dài, người dân đói khổ, vất vả, thường xuyên bị dịch bệnh, ốm đau triền miên, không có thuốc để chữa bệnh. Để cứu giúp dân làng, đồng bào dân tộc Thái đã cử người lên Mường Trời cầu cứu Pó Then.
Lời kêu cứu của người Mường Lúm đã làm Pó Then động lòng thương xót và ra lệnh mở cổng trời cho quân lính, thần y xuống trần gian diệt trừ tà ma, chữa bệnh cứu giúp dân làng, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, lúa đầy bồ, khoai sắn đầy sân, bản làng yên ấm. Và cứ vào tháng 9 tháng 10 hàng năm, đồng bào dân tộc Thái ở Mường Lúm, xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa sẽ tổ chức Lễ hội Chá Mùn.
Khung cảnh làm lễ Chá Mùn của người Thái đen.
Chủ lễ hội Chá Mùn là thầy mo Mùn được người dân tín nhiệm và là người chữa khỏi bệnh cho nhiều người dân bản làng. Với lòng thành kính, đồng bào Thái đen dâng lên trời đất những sản vật do chính họ làm ra.
Các Lúc May (con bệnh) và dân bản, đã được ông Mo cứu giúp, và họ đến để cùng cảm tạ thần Hoàng, các đấng thần linh và tổ tiên đã cho họ cuộc sống bình yên và sức khoẻ.
Thày mo thực hiện nghi thức cổ trong Lễ…
… với ý nghĩa mang lại điều tốt lành, sức khỏe cho người dân bản làng.
Nghi thức thụ lễ trong hội.
Đối với các mo Mùn, lễ hội là dịp để tổng kết quá trình hành nghề 3 năm hái thuốc và chữa trị bệnh cứu người.
Sau khi ông Mo đã xin được thần linh chứng giám, phần hội bắt đầu được diễn ra.
Người dân bản làng nhảy múa, ca hát, thể hiện một đời sống tinh thần vui tươi, lạc quan trong cuộc sống.
Thông qua Lễ hội Chá Mùn đồng bào dân tộc Thái đen muốn gửi gắm những ước vọng về cuộc sống bình yên, no ấm, một dịp để mọi người giao lưu sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, vun đắp nên những nét đẹp trong phong tục, tập quán, tín ngưỡng, cũng như lối ứng xử thân thiện, mến khách, tạo nên một sắc thái văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái đen.
